Kapela Kujawska z Radziejowa - znana także jako Kapela Ludowa w Radziejowie. Powstała w 1967 roku z inicjatywy Józefa Górczyńskiego (1912-1994) - dyrektora Zespołu Szkół Mechanicznych, prezesa założonego w 1962 roku Towarzystwa Miłośników Kujaw w Radziejowie, działacza społecznego. Kapela miała przybliżyć mieszkańcom Radziejowa autentyczny folklor Kujaw. W 1970 roku, z uwagi na rozbudowanie kapeli o śpiewaków i tancerzy oraz zmianę jej charakteru, przekształcono ją w Zespół Pieśni i Tańca "Kujawy" w Radziejowie.

Kapelą Kujawską kierowali kolejno: Henryk Gronkowski (lata 1967-1968), Józef Kucal (lata 1968-1970), Józef Pietrzak (lata 1970-1990), Henryk Nawrocki (lata 1990-1999; lata 1999-2002 - sam zespół instrumentalny), Wanda Waszak (lata 1999/2000-2012 - grupa śpiewacza i tancerze), Jan Byczkowski (lata 2002-2012 - zespół instrumentalny), Marian Nowakowski (od roku 2012 - grupa śpiewacza i tancerze), Ireneusz Staszak (od roku 2012 - zespół instrumentalny).

Kapela Kujawska pod kierownictwem Henryka Gronkowskiego (lata 1967-68): pierwszy skład, pierwszy publiczny występ

Od pierwszych lat swojego istnienia Kapelę Ludową z Radziejowa wyróżniał jej skład – tworzyło ją wielu doskonałych starszych muzykantów, którzy jeszcze przed II wojną światową albo w okresie powojennym (nawet do lat 50. XX wieku) grywali na weselach i zabawach. W momencie powoływania Kapeli zgłosiło się do niej kilkunastu takich muzykantów, w tym aż ośmiu skrzypków. Byli to zazwyczaj członkowie dawnych ludowych kapel z okolic Radziejowa, Piotrkowa i Brześcia Kujawskiego.

Pierwszy skład Kapeli Kujawskiej z Radziejowa tworzyli skrzypkowie: Stanisław Daniel (ur. 1936) z Bytonia, Andrzej Marciniak z Dobrego, Leon Kłos (1911) ze Smarglina, Franciszek Janiak (1921-1995) z Radziejowa, Franciszek Waldon (1907-1986) z Radziejowa, Henryk Gronkowski (1908-1994) z Bronisławia, Stanisław Puchalski (1912) z Bronisławia, Edward Raszka z Bronisławia oraz basista Stanisław Kubiak z Bytonia; klarnecista Benon Górecki (1929-2006) z Krotoszyna; trębacz Ignacy Łukanowski z Radziejowa i bębniarz Władysław Libigocki z Radziejowa. Przyśpiewki wykonywali Józef Prusinowski (1912-1998), Maria Malinowska, Rozalia Libigocka i Maria Surdyk (1932-2012).

Kapela raczej nie występowała w tak licznym składzie, jak powyżej. Jej członkowie pochodzili z różnych miejscowości, większość z nich „miała już swoje lata”, nie każdy mógł brać udział we wszystkich próbach i występach. Każdy jednak wnosił do zespołu utwory, które znał i grywał; był informatorem i „nosicielem” autentycznego folkloru muzycznego. Charakterystyczne dla zespołu we wczesnym okresie jego działalności było to, że w składzie instrumentów nie było akordeonu. Grupę instrumentalistów uzupełniali śpiewacy.

Pierwszy występ kapeli odbył się 1 maja 1968 roku w Radziejowie. Merytorycznie za zespół odpowiedzialny był Józef Górczyński, wspomagany przez Lecha Ciesielskiego i Józefa Prusinowskiego. Pierwszy program z udziałem śpiewaków składał się z przyśpiewek obyczajowych znanych członkom starszego pokolenia - Marii Malinowskiej, Rozalii Libigockiej, Marii Staszak i Mariannie Surdyk. Udało się uchronić od zapomnienia takie utwory, jak: "A dzień dobry" – śpiewała Maria Malinowska, "Gandziara" – śpiewała Rozalia Libigocka, "Oj stało się, stało" – śpiewała Maria Malinowska, "A miałam ja starego dziada" – śpiewała Rozalia Libigocka, "W Radziejowie, mieście głównym" – śpiewał Józef Prusinowski, "Co ja pocznę" – śpiewali M. Staszak i Józef Tyczkowski, "Rośnie oset" – śpiewali Franciszek Janiak i Józef Tyczkowski, "Jedzie Jasio z Radziejowa" – śpiewali M. Staszak i Franciszek Janiak, "Sprzedał buty" – śpiewali M. Staszak i Józef Tyczkowski, "Za stodołą" – śpiewał Józef Prusinowski, "Czemu nie orzesz" – śpiewał M. Staszak.

Kapela Kujawska pod kierownictwem Józefa Kucala (lata 1968-70)

Od 1968 roku Kapelę Kujawską w Radziejowie prowadził Józef Kucala. Zespół już wtedy osiągnął wysoki poziom wykonawczy; był zapraszany na występy do wielu miejscowości.

Od 1970 roku Kapela Kujawska z Radziejowa działa jako Zespół Pieśni i Tańca "Kujawy" w Radziejowie" - więcej informacji odnaleźć można w notce poświęconej zespołowi: Zespół Pieśni i Tańca "Kujawy" w Radziejowie.

Źródła: Wanda Szkulmowska, Muzykanci kujawscy - twórcy czy odtwórcy?, w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 437-449.

Wanda Szkulmowska, Kapele kujawskie (1), w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 451-461.

Wanda Szkulmowska, Kapele kujawskie (4). Kapela Ludowa. Zespół Pieśni i Tańca "Kujawy" w Radziejowie, w: Amatorskie muzykowanie na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018, ss. 225-247.

Opracowała: Monika Biesaga