Historia powstania Zespołu Ludowego "Radojewiczanie" z Radojewic

Zespół Ludowy "Radojewiczanie" z Radojewic formalnie założony został w 1986 roku, lecz jego początki były dużo wcześniejsze. Wspólne śpiewanie rozpoczęło się bowiem wraz z powołaniem w Radojewicach Koła Gospodyń Wiejskich. Skupione w nim panie często na swoich spotkaniach śpiewały znane sobie pieśni, których teksty i melodie "przynosiły" niektóre z nich. Z biegiem czasu ten "nieformalny zespół ludowy" zyskiwał na popularności i występował na różnego rodzaju lokalnych imprezach. W 1981 roku do Koła Gospodyń Wiejskich dołączyła Ewa Kowalczyk z Inowrocławia - absolwentka wychowania muzycznego w Studium Nauczycielskim w Toruniu i w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie, która została kierowniczką zespołu. Jako miłośniczka muzyki ludowej, zaczęła ona zbierać informacje o folklorze muzycznym Kujaw, pragnąc przekształcić dotychczasowy repertuar grupy na ściśle związany z kulturą muzyczną regionu. Rok 1986 traktuje się więc jako początek Zespołu Ludowego "Radojewiczanki" wykonującego wyłącznie repertuar kujawski.

"Kujawski" repertuar zespołu

Pomocą w poszukiwaniach tradycyjnego repertuaru służyła m.in. Janina Sikorska - dyrektor Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu oraz muzykolog Wanda Szkulmowska. Zasadnicze okazało się wsparcie Marii Patyk - kierowniczki Zespołu Regionalnego "Kujawy" ze Sławska Wielkiego, która udostępniła Ewie Kowalczyk własne "kujawskie" tomy dzieł Oskara Kolberga: Dzieła wszystkie. Tom III Kujawy cz. I, Tom IV Kujawy cz. II, Warszawa 1867, a także publikację Pawła Billerta Pieśni ludowe Kujaw, Pałuk i Kaszub, PWM, Kraków 1972 oraz dwutomowe dzieło Barbary Krzyżaniak, Aleksandra Pawlaka i Jarosława Lisakowskiego Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały. Tom I Kujawy, cz. I Słowa, cz. II Melodie, Kraków 1974-1975. Na przestrzeni trzydziestu lat Ewa Kowalczyk wprowadziła do zespołu kilkadziesiąt autentycznie "kujawskich" utworów (oczywiście po ich wcześniejszym wyszukaniu i opracowaniu). Tradycyjny repertuar "Radojewiczan" niezmiennie zdobywał uznanie jurorów imprez folklorystycznych; taki charakter zespołu doceniło także ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ludowych w Lublinie, które na wniosek Oddziału Bydgosko-Toruńskiego w roku 1997 roku obdarzyło grupę honorowym członkostwem zbiorowym w swym Stowarzyszeniu (to rzadkie wyróżnienie posiada w województwie kujawsko-pomorskim jeszcze tylko Zespół Regionalny "Pałuki" z Kcyni).

Skład zespołu

Skład Zespołu Ludowego "Radojewiczanie" zmieniał się na przestrzeni trzydziestu lat istnienia. Zgodnie z informacją zawartą w książeczce dołączonej do płyty CD Zespół Ludowy "Radojewiczanie". Kujawy Ziemio ma..., Radojewice 2015, w 2015 roku w zespole działało jedenaście pań, jeden pan i dwoje dzieci; zaś do roku 2015 z zespołem związanych miało być łącznie ponad czterdzieści osób. W pewnych okresach obok kobiet w "Radojewiczanach" działali także mężczyźni i dzieci, a grupie śpiewaczej towarzyszył akordeon.

Sukcesy zespołu

Zespół otrzymuje wiele zaproszeń zarówno na koncerty okolicznościowe, jak i na imprezy cykliczne - m.in. przeglądy i festiwale organizowane w całym kraju. "Radojewiczanie" corocznie biorą udział w najstarszej imprezie na Kujawach - Spotkaniach z Folklorem Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w Ciechocinku. Zespół trzykrotnie występował na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Grupa regularnie reprezentuje Kujawy na Międzynarodowym Festiwalu Zespołów Ludowych w Zebrzydowicach, na Ogólnopolskim Festiwalu "Folkloriada Jurajska" w Poraju, na Ogólnopolskim Festiwalu Grup Śpiewaczych "Ziemia i Pieśń" w Szprotawie, na Spotkaniach Artystycznych Seniorów w Międzyzdrojach czy na Festiwalu Folkloru Polskiego "Sabałowe Bajania" w Bukowinie Tatrzańskiej. W województwie kujawsko-pomorskim występy "Radojewiczan" zobaczyć można na przeglądach zespołów i kapel ludowych w Bydgoszczy, Nakle, Sępólnie Krajeńskim, Żninie i Golubiu-Dobrzyniu.

W 2011 roku, z okazji swego 25-lecia, Zespół Ludowy "Radojewiczanie" otrzymał trzy cenne wyróżnienia: odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej" od Ministra Kultury i Sztuki, odznakę "Za zasługi dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego" od Wojewody oraz medal "Za zasługi dla Kółek Rolniczych" od Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Wyróżniona za twórczą działalność przez Ministra Kultury i Sztuki została wówczas także Ewa Kowalczyk.

Zespół doceniany jest także w lokalnym środowisku - wspierają go władze gminy Dąbrowa Biskupia, Gminny Ośrodek Kultury na czele z jego dyrektorką, Katarzyną Pawłowską (m.in. finansując koszty wyjazdów na koncerty i udziału w festiwalach), jak również Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Chlewiska (współfinansując koszty zakupu materiałów i uszycia nowych strojów dla zespołu, przy współpracy z Kingą Turską-Skowronek z Muzeum Etnograficznego w Toruniu, która nadzorowała, by proces wykonania strojów był zgodny z pierwowzorami w zbiorach muzealnych).

Dokumentacja działalności zespołu

Działalność Zespołu Ludowego "Radojewiczanie" została opisana w trzech publikacjach: Sztuka ludowa Kujaw. Przeszłość i teraźniejszość, Bydgoszcz 1997 (rozdział: Zespoły folklorystyczne autorstwa Wandy Szkulmowskiej, ss. 217-251); Ziemia rodzinna to - Kujawy [książka i dwie płyty DVD], Wydawnictwo Multimedialne Wandy Szkulmowskiej i Andrzeja Obiały, Bydgoszcz 2006 (rozdział 8: Muzyka - Taniec - Śpiew) oraz w publikacji Wandy Szkulmowskiej Jesień na Pałukach. Zjazdy twórców ludowych w Żninie w latach 1966-2010, Żnin 2010 (ss. 83, 153). Źródło podstawowych informacji na temat zespołu stanowi także tekst autorstwa Wandy Szkulmowskiej, zamieszczony w książeczce dołączonej do płyty CD Zespół Ludowy "Radojewiczanie". Kujawy Ziemio ma..., Radojewice 2015.

Muzyka kujawska w wykonaniu Zespołu Ludowego "Radojewiczanie" została do tej pory zarejestrowana na płytach CD trzykrotnie. Po raz pierwszy dokonano tego w 2002 roku w studio w Zielonej Gorze i stanowiło to "nagrodę" dla zespołu za zajęcie pierwszego miejsca na Ogólnopolskim Festiwalu Grup Śpiewaczych "Ziemia i Pieśń" w Szprotawie. Po raz drugi program "Radojewiczan" zarejestrowano w 2011 roku w Studio "Bunkier" w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie. Nagrane wówczas 13 utworów odnaleźć można na płycie CD Zespół Ludowy Radojewiczanie z Radojewic. Ostatnia, jak dotąd, płyta CD z repertuarem zespołu (Zespół Ludowy "Radojewiczanie". Kujawy Ziemio ma..., Radojewice 2015), wydana została z okazji jubileuszu 30-lecia grupy. Nagrania dokonano w świetlicy wiejskiej w Radojewicach w 2015 roku. Na płycie znajduje się 21 utworów. 16 z nich prezentuje dawny, "klasyczny" repertuar kujawski, z jakim zespół występuje na koncertach i festiwalach. Pozostałe 6 to utwory, których teksty ułożone zostały współcześnie przez jedną z członkiń zespołu - Zofię Schmidt z Radojewic. Zespół śpiewa je czasami na różnych lokalnych imprezach okolicznościowych, wykorzystując powszechnie znane kujawskie melodie. Utwory te nie stanowią jednak o głównym kujawskim charakterze "Radojewiczan".

Wywiady oraz nagrania wykonań muzycznych znajdują się w audycji "Raz na ludowo" zrealizowanej przez Andrzeja Krystka dla Polskiego Radia Pomorza i Kujaw:

• 2020-10-18, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,347,18-pazdziernika-2020
• 2020-04-19, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,305,19-kwietnia-2020
• 2020-04-12, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,304,12-kwietnia-2020
• 2019-06-30, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,244,30-czerwca-2019
• 2019-06-23, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,243,23-czerwca-2019
• 2018-09-30, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,184,30-wrzesnia-2018
• 2017-08-06, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,109,6-sierpnia-2017
• 2016-09-18, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,52,18-wrzesnia-2016
• 2016-06-26, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,37,26-czerwca-2016
• 2016-06-12, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,35,12-czerwca-2016

Źródła: Wanda Szkulmowska, Książeczka dołączona do płyty CD Zespół Ludowy "Radojewiczanie". Kujawy Ziemio ma..., Radojewice 2015.

Archiwum audycji Polskiego Radia Pomorza i Kujaw - wyżej wymienione audycje autorstwa Andrzeja Krystka.

Opracowała: Monika Biesaga

Uzupełnienie: Adam Ogrodnik