Zespół Folklorystyczny "Jezioranie" powstał 5 listopada 1984 roku, z inicjatywy młodzieży szkolnej oraz nauczycieli: Kazimierza Woźnieckiego i jego synowej, Doroty Woźnieckiej. Celem założycieli było przywrócenie ludowych tradycji Kujaw, pogłębienie folklorystycznej wiedzy oraz aktywizacja artystyczna dzieci i młodzieży.

Początki zespołu nierozerwalnie wiążą się z organizacją gminnych dożynek w Jeziorach Wielkich (2 września 1984 roku) i chęcią stworzenia dla tego starego ludowego zwyczaju oprawy muzycznej charakterystycznej dla regionu kujawskiego. Na potrzeby wspomnianej uroczystości powołano zespół śpiewaczo-taneczny, złożony z dzieci i młodzieży szkolnej (ubranych w wypożyczone kujawskie stroje), któremu towarzyszyła kapela w składzie: dwoje skrzypiec, gitara basowa i gitara rytmiczna. Dożynkowy występ - w założeniu jednorazowy - okazał się impulsem do rozwinięcia amatorskiej działalności artystycznej i dał początek zespołowi istniejącemu do dziś.

Pierwszy publiczny występ Zespołu "Jezioranie" miał miejsce w sali ówczesnego Gminnego Ośrodka Kultury "Strażak" w Jeziorach Wielkich 1 maja 1985 roku. Z biegiem lat grupa uzyskała własne stroje, a jej skład coraz bardziej zaczął przypominać kapelę ludową (do skrzypiec dołączyły dwa akordeony, kontrabas, klarnet oraz bębenek). Zgodnie z notką dołączoną do płyty CD zespołu z 2013 roku (Zespół Folklorystyczny "Jezioranie". Z kujawskich odchodzę stron, Gniewkowo 2013), do marca 2013 roku grupa występowała ponad 610 razy, spędzając na scenie podczas występów 410 godzin.

W repertuarze Zespołu Folklorystycznego "Jezioranie" początkowo pojawiały się pieśni obrzędowe związane z dożynkami i ślubami, później także pieśni obyczajowe: miłosne, zalotne, żołnierskie oraz pieśni nabożne: maryjne, kolędy i pastorałki. Istotną rolę pełniły różnorodne przyśpiewki, często dotyczące władz gminy, Ochotniczej Straży Pożarnej, Koła Gospodyń Wiejskich, Ośrodka Zdrowia czy miejscowych rolników. Ich autorem był założyciel zespołu, Kazimierz Woźniecki. Na potrzeby grupy wyszukał on, zebrał, zharmonizował i zaaranżował repertuar liczący ponad 150 utworów.

Zespół nieprzerwanie zajmuje się oprawą muzyczną uroczystości dożynkowych, także poza granicami gminy Jeziora Wielkie (np. w Trzemesznie, w Dąbrowie Mogileńskiej, w Wilczynie czy w Strzelnie). Istotnym elementem jego działalności w kultywowaniu tradycji są także koncerty okolicznościowe z prezentacją pieśni z różnych stron kraju.

2 marca 2013 roku w Studio Bunkier Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie zarejestrowano 13 utworów w wykonaniu Zespołu Folklorystycznego "Jezioranie" pod kierownictwem Doroty Woźnieckiej. Utwory te odnaleźć można na płycie CD Zespół Folklorystyczny "Jezioranie". Z kujawskich odchodzę stron, Gniewkowo 2013. Zespół zaprezentował się wówczas w składzie: grupa śpiewacza: Edyta Brejecka, Gabriela Butkowska, Natalia Dymarkowska, Małgorzata Gregorek, Aleksandra Jąkalska, Beata Jąkalska, Arkadiusz Łepski, Emil Łepski, Sandra Łepska, Wiktoria Łepska, Paulina Łukowska, Jarosław Mańkowski, Arleta Matczak, Weronika Nadolna, Irena Podlasińska, Anna Sobocińska, Małgorzata Twardowska; kapela instrumentalna: Paweł Politowski (I akordeon), Krzysztof Gościak (II akordeon), Kacper Politowski (klarnet), Jerzy Skowron (kontrabas).

"Jezioranie" wielokrotnie brali udział w przeglądach i festiwalach muzycznych, np. w Wojewódzkich Przeglądach Zespołów Folklorystycznych w Nakle, Minikowie i Rościminie oraz w II Kujawskim Festiwalu Pieśni Ludowej w Inowrocławiu. Największy sukces zespół odniósł w 2014 roku podczas IV Kujawskiego Festiwalu Pieśni Ludowej w Inowrocławiu, gdzie zdobył pierwsze miejsce (rywalizowało wtedy 16 zespołów). Grupa często uświetniała też różnorodne uroczystości organizowane przez Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Jeziorach Wielkich, przygotowywała oprawę muzyczną "Nocy Świętojańskiej" nad Jeziorem Wójcińskim, prezentowała się podczas obchodów Powiatowych Stołów Wigilijnych czy Ogólnopolskich Festynach Pomidorów w Jeziorach Wielkich.

W 2014 roku Zespół Folklorystyczny "Jezioranie" obchodził jubileusz 30-lecia powstania. Mimo upływu lat, grupa chce pozostać jak najbardziej wierna tradycji, stąd nie wprowadza instrumentów elektronicznych, a utwory wykonuje w składzie: dwa akordeony, kontrabas i klarnet. Ze względu na trudności w pozyskiwaniu nowych członków zespołu (zwłaszcza chłopców), "Jezioranie" ograniczają się obecnie do śpiewu i niezbędnej, uproszczonej choreografii.

Dzieje zespołu opisała m.in. Beata Jąkalska w zbiorowej publikacji Amatorski ruch artystyczny na ziemi jeziorańskiej po II wojnie światowej - zob. Beata Jąkalska, Powstanie i działalność Zespołu Folklorystycznego <<Jezioranie>>, w: Amatorski ruch artystyczny na ziemi jeziorańskiej po II wojnie światowej, R. Budny, P. Politowski [red.], Jeziora Wielkie 2011, ss. 55-65.

Wywiady oraz nagrania wykonań muzycznych znajdują się w audycji "Raz na ludowo" zrealizowanej przez Andrzeja Krystka dla Polskiego Radia Pomorza i Kujaw:

• 2019-09-22, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,262,22-wrzesnia-2019
• 2019-08-11, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,255,11-sierpnia-2019
• 2019-06-30, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,244,30-czerwca-2019
• 2018-08-19, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,177,19-sierpnia-2018
• 2018-08-12, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,175,12-sierpnia-2018
• 2016-07-10, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,40,10-lipca-2016
• 2016-07-03, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,38,3-lipca-2016
• 2016-05-01, "Raz na ludowo", https://www.radiopik.pl/123,26,1-maja-2016

Źródła: Beata Jąkalska, Paweł Politowski, Zespół folklorystyczny <<Jezioranie>> kontynuatorem ludowych tradycji muzycznych w gminie Jeziora Wielkie, w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 477-488.

Ireneusz Woźniecki, Notka zamieszczona na okładce płyty CD Zespół Folklorystyczny "Jezioranie". Z kujawskich odchodzę stron, Gniewkowo 2013.

Archiwum audycji Polskiego Radia Pomorza i Kujaw - wyżej wymienione audycje autorstwa Andrzeja Krystka.

Opracowała: Monika Biesaga

Uzupełnienie: Adam Ogrodnik